रचनावादी प्रसंगोपात उपक्रम - भाषा
✴ शब्दांचा डोंगर :
या उपक्रमात विद्यार्थ्यांना प्रथम एक शब्द दिला जातो. नंतर त्या शब्दास अनुसरन खालील प्रत्येक ओळीत एकेक शब्द / शब्दसमुह क्रमाने वाढवण्यास सांगणे. यावेळी विद्यार्थ्यांकडून खुप मोठ्या शब्दडोंगराची अपेक्षा करु नका. सुरुवातीला 3 ते 4 ओळींचा झाला तरी चालेल. मात्र हळूहळू तो वाढविण्यासाठी प्रोत्साहन द्यावे.
उदाहरणार्थ :
आंबा
आंबा खातो.
रमेश आंबा खातो.
रमेश गोड आंबा खातो.
रमेश दररोज गोड आंबा खातो.
रमेश दररोज हिरव्या रंगाचा गोड आंबा खातो.
रमेश दररोज सकाळी हिरव्या रंगाचा गोड आंबा खातो.
✴ या उपक्रमातून पुढील बाबी साध्य होतात :
१) व्याकरणाचा भाग सहजतेने घेता येतो.
२) मनोरंजनातून मुले वाक्य तयार करतात.
३)आपण सांगितलेले वाक्य मुले लक्षात ठेवतात.
४)मुलांच्या शब्दसंपत्तीत वाढ हाेते.
५)बाेली भाषेतील अनेक नवीन शब्द परीचित हाेतात.
६) अबाेल व शांत असणारी मुले बाेलतात व आपले विचार मांडतात.
७)अपुर्ण गाेष्ट पुर्ण करणे ..अपुर्ण कविता पुर्ण करणे या काैशल्यांचा नकळत पणे विकास हाेताे.
८) दिलेल्या शब्दांशी सहसंबंध असणारे शब्द शोधण्याची प्रेरणा मुलांना मिळते.
९) मुलांच्या अभिव्यक्ती कौशल्याचा विकास होतो.
मला या उपक्रमातुन आलेला अनुभव असा कि ... मी वर्गात "राजू खातो" असे २शब्द दिले. त्यातून मुलांनी वाक्ये सांगायला सुरुवात केली की,
राजू खातो
राजू आंबा खातो
राजू गोड आंबा खातो
राजू गोड आंबा पटकन खातो
राजू गोड आंबाआवडीने पटकन खातो
या उदाहरणातून मग मुलांना (इ.३री च्या) मला कर्ता, कर्म, क्रियापद, विशेषण, गुणविशेषण, क्रियाविशेषण यांची माहिती देणे सहज सोपे झाले.
धन्यवाद!!!
श्रीम.गाैरी पाटील
उपशिक्षिका चांदाेरी (मुले)
ता.निफाड जि.नाशिक
✴ शब्दांचा डोंगर :
या उपक्रमात विद्यार्थ्यांना प्रथम एक शब्द दिला जातो. नंतर त्या शब्दास अनुसरन खालील प्रत्येक ओळीत एकेक शब्द / शब्दसमुह क्रमाने वाढवण्यास सांगणे. यावेळी विद्यार्थ्यांकडून खुप मोठ्या शब्दडोंगराची अपेक्षा करु नका. सुरुवातीला 3 ते 4 ओळींचा झाला तरी चालेल. मात्र हळूहळू तो वाढविण्यासाठी प्रोत्साहन द्यावे.
उदाहरणार्थ :
आंबा
आंबा खातो.
रमेश आंबा खातो.
रमेश गोड आंबा खातो.
रमेश दररोज गोड आंबा खातो.
रमेश दररोज हिरव्या रंगाचा गोड आंबा खातो.
रमेश दररोज सकाळी हिरव्या रंगाचा गोड आंबा खातो.
✴ या उपक्रमातून पुढील बाबी साध्य होतात :
१) व्याकरणाचा भाग सहजतेने घेता येतो.
२) मनोरंजनातून मुले वाक्य तयार करतात.
३)आपण सांगितलेले वाक्य मुले लक्षात ठेवतात.
४)मुलांच्या शब्दसंपत्तीत वाढ हाेते.
५)बाेली भाषेतील अनेक नवीन शब्द परीचित हाेतात.
६) अबाेल व शांत असणारी मुले बाेलतात व आपले विचार मांडतात.
७)अपुर्ण गाेष्ट पुर्ण करणे ..अपुर्ण कविता पुर्ण करणे या काैशल्यांचा नकळत पणे विकास हाेताे.
८) दिलेल्या शब्दांशी सहसंबंध असणारे शब्द शोधण्याची प्रेरणा मुलांना मिळते.
९) मुलांच्या अभिव्यक्ती कौशल्याचा विकास होतो.
मला या उपक्रमातुन आलेला अनुभव असा कि ... मी वर्गात "राजू खातो" असे २शब्द दिले. त्यातून मुलांनी वाक्ये सांगायला सुरुवात केली की,
राजू खातो
राजू आंबा खातो
राजू गोड आंबा खातो
राजू गोड आंबा पटकन खातो
राजू गोड आंबाआवडीने पटकन खातो
या उदाहरणातून मग मुलांना (इ.३री च्या) मला कर्ता, कर्म, क्रियापद, विशेषण, गुणविशेषण, क्रियाविशेषण यांची माहिती देणे सहज सोपे झाले.
धन्यवाद!!!
श्रीम.गाैरी पाटील
उपशिक्षिका चांदाेरी (मुले)
ता.निफाड जि.नाशिक
